دنیای خوب زندگی

انگار کرکره شهر را پایین کشیده‌اند! دیگر خبری از قرارهای هشت شب به بعد، وقتی تازه به دم‌دم‌های غروب نزدیک می‌شدیم، نیست. خورشید انگار خسیس شده یا سردش شده باشد، زودتر قصد منزل می‌کند و تا سر می‌چرخانیم، خبری از روشنی نیست.

از ایوان خانه که به حیاط نگاه می‌کنیم، برگ‌ها رنگ باخته‌اند و بعضی شاخه‌ها هم لباس سبک کرده‌اند. هر شب باید کمی بیشتر پنجره را پیچ کرد تا سوز پاییز به خانه نخزد و خانه را سرد نکند.

دیگر نمی‌شود به اعتبار گرمای هوا، راحت لباس پوشید و از منزل بیرون رفت و صبح زود که از منزل بیرون می‌زنید، تک و توک افرادی را می‌بینید که بالاپوش‌های‌شان را ضخیم‌تر کرده‌اند. اینها همه‌ نشان‌دهنده این است كه  پاییز آمده و حال پاییزی، افسردگی‌اش را هم با خودش هدیه آورده است.

 

البته هستند افرادی که با آمدن پاییز حال‌شان بهتر است و شب‌های بلند پاییز را به روزهای بلند تابستان ترجیح می‌دهند. با گروه پاییز دوست كاری نداریم، به این دلیل که فصل، فصل آنهاست و حال‌شان عالی است. درباره حالت‌های افرادی صحبت می‌کنیم که با آمدن پاییز، حال‌شان دگرگون می‌شود.

ابتدا درباره نشانه‌ها و تغییرات خلقی پاییززده‌ها صحبت می‌کنیم و بعد هم راهکارهایی برای بهبود حال‌شان ارائه می‌دهیم. هرچند این تغییرات ناگهانی اتفاق نیفتاده و باید به‌تدریج حال و روزشان تغییر کند و شاید مطالعه این مطلب، اولین و بزرگ‌ترین قدم باشد.

نشانه‌ها با بی‌حوصلگی می‌آیند. صبح به سختی از رختخواب برمی‌خیزید و انگیزه‌ای برای کار ندارید.

گاهی دل‌تان می‌خواهد تا آخر شب را در رختخواب بمانید و البته به عکس، گاهی فقط دل‌تان می‌خواهد بیرون بروید و گشت بزنید و از کار دنیا فارغ شوید. این نشانه‌ها بیانگر آن است که افسردگی فصلی ( SAD) سراغ‌تان آمده است.

این حالت‌ها که البته به نشانه‌های کامل‌تر آن هم اشاره خواهیم کرد، معمولا در یک دوره مشخص از سال بروز پیدا می‌کنند و در دیگر فصل‌های سال خبری از آنها نیست.

معمولا هم در پایان فصل بهار یا پایان فصل تابستان و آغاز فصل پاییز بیشتر دیده می‌شوند. با پایان یافتن این دوره، نشانه‌ها نیز خودبه خود از بین رفته و حالت‌های شما به وضعیت سابق بازخواهند گشت.

از کجا می‌آید؟
برای افسردگی فصلی، دلایل مستند علمی وجود دارد و ندارد! کمی صبر کنید تا توضیح بدهیم.
بعضی از پژوهشگران عقیده دارند تغییر در وضعیت ترشح هورمون‌ها در زمان مشخصی از سال، باعث ایجاد تغییراتی در مغز می‌شود که بروز بیرونی آن، افسردگی فصلی است.

درواقع افسردگی فصلی یا SAD از همین تغییرات ناشی می‌شود. این پژوهشگران عقیده دارند تغییر در میزان تابش نور آفتاب چه به لحاظ شدت و چه مدت، باعث کاهش ترشح هورمون «‌سرتونین»، یکی از اصلی‌ترین هورمون‌های تاثیرگذار روی مسیرهای انتقال پیام‌های عصبی وکنترل‌کننده خلق و خوی افراد یا به ‌قول همه ما، حال و مود ما می‌شود. با ایجاد این تغییر ناخوشایند، اصطلاحا مود فرد تغییر کرده و مانند قبل سرحال نخواهد بود.

درواقع مسیرهای انتقال پیام‌های عصبی مانند قبل درست فعالیت نکرده و تغییرات رفتاری مانند بی‌حوصلگی، کسلی، افت عملکرد، اضطراب و افسردگی و هیجان رفتارهای خلقی نامناسب دیگری در فرد پدید می‌آید.

 نکته جالب اینکه تا وقتی شخص سرگرم بوده و به لحاظ روانی وضعیت مناسبی دارد، این حالت‌ها کمتر دیده می‌شوند اما به محض تنها شدن یا کاهش میزان فعالیت‌های او، این حالت‌ها تشدید می‌شوند.

این نکته هم یادتان باشد که هرچند با شروع فصل پاییز نشانه‌ها به شدت بروز می‌کنند اما به تدریج با بلند شدن شب‌ها این حالت‌ها ممکن است تشدید شوند.

نشانه‌ها را بشناسید
با بعضی از نشانه‌های ابتلا به افسردگی فصلی آشنا شدید اما نشانه‌ها به همین موارد ختم نمی‌شوند. بنابراین ممکن است در طول فصل پاییز با نشانه‌های دیگری نیز دست و پنجه نرم کنید.

به طور مثال؛کاهش انرژی و توان انجام بعضی کارها به‌ویژه کارهای روزمره و کاهش تمرکز و ناتوانی در انجام درست و به موقع کارهای شخصی و اجتماعی و انجام مسوولیت‌هایی که به عهده شما گذاشته‌اند.

از دیگر نشانه‌ها می‌توان به سرگیجه و بی‌حالی حتی زمانی که کاری انجام نداده و نشسته‌اید؛ افزایش اشتها، افزایش وزن، افزایش مدت زمان خواب و اشتیاق به خوابیدن-حتی اگر دچار کمبود خواب نباشید- و گرایش به تنها بودن بیش از هر زمان دیگری اشاره کرد.

این نشانه‌ها معمولا در دوره افسردگی فصلی پاییز دیده می‌شوند. اما نشانه‌های افسردگی زمستانی کمی با این موارد متفاوتند.

 اگر در زمستان دچار افت عملکرد و نشانه‌هایی شبیه به افسردگی می‌شوید، ممکن است این حالت شما با کاهش اشتها، اختلال خواب و کاهش وزن همراه باشد. بنابراین در این سه مورد، افسردگی زمستانی با پاییزه متفاوت است.

از چه سنی می‌آید؟
نشانه‌های افسردگی فصلی معمولا از دوره نوجوانی بروز کرده و زنان بیش از مردان در معرض ابتلا به این مشکل قرار دارند. معمولا اصلی‌ترین عامل آن را کاهش مدت زمان تابش نور خورشید در طول شبانه روز می‌دانند. هرچند عوامل دیگر هم می‌توانند در تشدید این حالت تاثیرگذار باشند.

ممکن است حاد شود
افسردگی فصلی اختلال خطرناکی نیست که بابت آن نگران و پریشان شوید اما مانند هر تغییر خلقی دیگری باید مورد بررسی قرار گرفته و درمان شود. اگر از عهده کنترل نشانه‌ها برآیید که چه بهتر؛ اما اگر نتوانید نشانه‌ها را کنترل کنید، حتما باید از روان‌پزشک یا روان‌شناس کمک بگیرید.